Marketing Türkiye dergisinden Ferruh Altun’dan bir mail aldım geçen haftalarda. “Kürtçe Reklam” dosyaları için bazı sorular yöneltmişti ve düşüncelerimi sormuştu. Evvela tedirgin oldum. Öyle ya ülkemizde böyle konulara girmek tam anlamı ile ite dalaşmaktır. Oysa bir pazarlamacı ite dalaşmadan çalıyı dolanmalıdır.
Marketing Türkiye taşın altına elini koydu. Hem de nasıl koydu. Birden bire basın organlarında epeyce yer buldu konu.
Zaman
Hürriyet
Cumhuriyet
Gelelim dosya hazırlanrken sorulan sorulara ve benim cevaplarıma.
Soru-1) Kürtçe reklam! Bu cümle size ne hissettiriyor?
Kötü bir şey hissettirmiyor açıkçası. Yıllardır Kürtlerle ve Kürtçe ile iç içeyim. Geç bile kalındı diyebilirim.· Almanya başta olmak üzere bir çok ülkede etnik gruplar için farklı dillerde reklamlar hazırlanıyor.
Soru-2) Bildiğiniz gibi Türkiye’de de Kürt kökenli yurttaşlara yönelik olarak TRT 6 adından bir TV kanalı açıldı. Bu doğrultuda bu kanal için sizce Kürtçe hazırlanmış reklamlar yapılmalı mı? Bunun Artıları eksileri ne olur?
2006 yılı biterken gelecek öngörülerimi yazdığım bir yazımda, gelecekte etnik pazarlamanın sıklıkla telaffuz edileceğini ve uygulanacağını yazmıştım. Resmi ifadelere göre 11 milyon- ki bana göre bundan daha fazla sayıda- Kürdün yaşadığı bir ülkede, 11 milyon Kürt değil 11 milyon müşteri görmemiz gerekiyor. Irak’ta, İran’da ve dünyanın birçok yerinde dağınık olarak yaşayan Kürt nüfusunun fazlalığını düşününce, Kürtçe reklam fikri heyecanlı olacaktır. Ancak buradaki sorun şu olacaktır. İlk reklam! İlk reklamı çekilen firma, çeken ajans biraz topun ağzında olacaktır. İkinci reklam biraz daha az tepki alacaktır ancak 3,4,5 ve sonrasında bir şeyler rayına oturacaktır. ·
Soru-3) Bildiğiniz gibi uzun yıllar Kürtçe hakkında ön yargılar kırılamadı ve bu dil yeni yeni serbest hale geliyor. Bu ön yargıyı sizce reklam, medya ve iş dünyası aşabilecek mi?
80’lerde ortaya çıkan ve ülkemize büyük zararlar veren terörist örgüt PKK’nın içindeki K’lardan birinin Kürt kelimesinin kısaltması olduğunu, örgütün ezilen Kürtler adına eylemler yaptığını açıkladığı manifestoları, örgütte Kürt kökenli insanların sayısının fazlalığı ve 20 yıldır kaybedilen insanlar, zarar gören ekonomi. Tüm bu etkiler nedeni ile 20 yılda Kürtlere ve Kürtçe’ye karşı oluşan ön yargıları yıkmak kolay olmayacaktır. Ancak bu önyargıları yıkma işini yıllardır üstlenen siyasilerin de bir arpa boyu yol almadığı açıktır. Pazarlamacı olmayı seçmemdeki en büyük nedenlerden biri, bu algıyı değiştirebilecek, yönetebilecek pazarlama stratejileri geliştirmekti.
Her kış geldiğinde aylarca şehirlerle bağlantıları kesilen insanların çoğu, sadece tv izleyerek dış dünya ile bağlantı kurabiliyor.Bu insanların çoğu, özellikle kadınlar Tükçe’yi ya hiç bilmiyor ya da az biliyor, az anlıyor. Ama unutulmamalı ki, bu insanlar da tüketici. Yıllardır unuttuğunuz, görmediğiniz, ulaşamadığınız hedef kitleniz olabilirler! Markalar bunu yıllarca birçok nedenden dolayı değerlendiremedi ama umarım artık bir şeyler kırılır.·
Soru-4) Kürtçe reklamlara karar verilmesi durumunda reklam sektöründe ne gibi bir değişim yaşanır?
Değişim Kürtçe’yi bilen insanları istihdam etmekle başlar. Reklam sektöründe Kürt geleneklerini, göreneklerini, Kürt tipolojisini bilen pazarlamacılara ihtiyaç duyulabilir. Mesela çok güldüğümüz Cem Yılmaz’a Kürtlerin çoğu gülmezken, Fıkralarla Türkiye programındaki Teyyo karakterine bayılır. 11 milyonluk yepyeni, aksatılmış bir hedef kitle için reklam ajansları bildikleri yollardan gitmeyi seçerlerse çok fazla hata yapabilirler.·
Soru-5) Kimi kurumların Kürtçe reklam yapmaya karar vermeleri durumunda bu reklamları yapabilecek bir alt yapı mevcut mu reklam sektöründe? Böyle bir durumda nelere ihtiyaç duyacaktır sektörde?
Aslında Kürtçe yazılı olarak kullanılma imkanını hiç bulamamıştır. Dil nesillerdir konuşula konuşula bu zamana dek taşınmıştır. Ülkemizde Kürtçe’nin birçok lehçesi vardır. Akademik Kürtçe olarak kullanılan Kırmançi, şuan TRT 6’da kullanılmaktadır ve tüm lehçeleri ortak bir dilde toplamaktadır. Başbakanın TRT 6 açılışında verdiği hayırlı olsun mesajını, ertesi gün gazetelerin hepsinin yanlış yazması aslında nasıl bir altyapıya ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Ya reklam ajansları çevirmen barındıracaklar bünyelerinde ya da Kürt elemanları istihdam edecekler. Şuan reklam sektöründe çalışan ve Kürt olan insanların da Kürt olduklarını bu zamana dek belirttiklerini çok sanmıyorum. Çünkü, reklam sektörü beyaz Türk’lerin tekelindedir. Ülkemizdeki büyük reklam ajanslarına girmekte, çalışmakta oldukça zordur. ·
Soru-6) Reklam Sektörü kendini bu dile nasıl bir süreçte adapte edebilir sizce? Sektörde Türkçenin doğru kullanımı konusunda bile tartışmalar varken farklı bir dilde doğru reklamlar yapılabileceğini düşünüyor musunuz?
Adaptasyon zor ve uzun zaman alacaktır. Ama reklam sektöründeki insanlar zekidir, çalışkandır. Başka sektörlerden daha hızlı adapte olacaktır. Kürtçe’yi doğru kullanmaktan ziyade buradak temel konu, Kürtleri yakından tanımaktan geçiyor. Reklam sektörünün Kürtleri ve Kürt yapısını çok iyi tanıdığını sanmadığım için ilk hatalar Kürtçe kullanımından çok reklam mesajlarının doğru algılanamamasından kaynaklanacaktır.·
Soru-7) Kürtçenin kullanılmadığı bir pazarlama sektöründe etnik pazarlamadan söz etmek mümkün müdür sizce?
Ülkemizde etnik pazarlama yapılacaksa elbetteki akla ilk gelecek halk Kürtler olmalıdır. Nüfusunun çokluğu, yaşadıkları bölgelerin büyüklüğü göz önüne alınınca başka ne denir bilemiyorum doğrusu.